Aziz Nesin (1915-1995)
Aziz Nesin (1915-1995)
Asıl ismi Mehmet Nusret Nesin olan ve Türk mizah yazarı olarak ön plana
çıkan Aziz Nesin, 20 Aralık 1915'te İstanbul'da dünyaya geldi. İki yıl boyunca Darüşşafaka Lisesinde öğrenim gördü. Sırasıyla Kuleli Askeri Lisesi, Kara Harp Okulu ve Askeri Fen Lisesinden mezun oldu. Bu dönemde aynı zamanda Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Bölümü'ne devam etti.
Aziz Nesin, üsteğmen olarak orduda görev yaparken görev ve yetkisini kötüye kullanmak suçlamasıyla yargılanıp ordudan uzaklaştırıldı. Bir süre serbest çalıştı. Sonra gazeteciliğe başladı. "Yedigün", "Karagöz" ve "Tan" gazetesinde çalıştı. "Cumhuriyet" isminde bir mizah dergisiyle Sabahattin Eyüboğlu ile "Marko Paşa" dergisini çıkardı. Ayrıca "Malum Paşa", "Merhum Paşa" ve "Akbaba" mizah dergilerini çıkardı. 1954'ten itibaren "Akbaba" mizah dergisinde takma isimlerle mizah öyküleri kaleme aldı. Yazın çalışmalarında iki yüzden fazla takma ad kullandı.
Kemal Tahir ile Düşün Yayınevi'ni kurdu. "Yeni Gazete", "Akşam", "Tanin", "Günaydın", "Aydınlık" gibi gazete ve dergilerde yazılar kaleme aldı. Buradaki gülmece öyküleri, röportaj ve fıkralarıyla edebiyatımızın tanınmış şahsiyetleri arasına girdi. 1962'de "Zübük" ismindeki mizah dergisini; 1976-1980 yılları arasında da her dalda edebiyat ödülleri veren Nesrin Vakfı Edebiyat Yıllığı'nı çıkardı. Düşünceleri nedeniyle siyasi iktidarlardan sürekli baskı gördü.
Sanatsal çalışmalarında 100'ün üzerinde takma ad kullanan Aziz Nesin, "Akşam" ve "Tanin"de köşe yazıları yazdı. Yazın yaşamını "Öncü", "Yeni Tanin", "Ustura" ve "Günaydın" gazetesinde sürdürdü. 1962'de "Zübük" isminde mizah dergisini çıkardı. 1972'de Çatalca'da kimsesiz çocukların eğitimini gerçekleştirmeyi amaçlayan "Nesrin Vakfı"nı kurdu. Kitaplarından elde ettiği bütün geliri bu vakfa bağışladı. 1979'da seçildiği Türkiye Yazarlar Sendikası görevini yıllarca sürdürdü.
Aziz Nesin, fikirleri ve yazıları nedeniyle siyasi iktidarlardan sürekli baskı gördü. Yargılanıp tutuklandı. Sürgün cezası aldı. 2 Temmuz 1993'te Pir Sultan Etkinlikleri'ne katılmak üzere Sivas'a gitti. 37 kişinin hayatını kaybettiği Madımak Oteli olayında sağ kurtulanlar arasında yer aldı.
Aziz Nesin, 6 Temmuz 1995'te geçirdiği kalp krizi neticesinde İzmir'de hayata veda etti. Vasiyeti gereği Çatalca'da Nesrin Vakfı'nın bahçesine gömüldü.
Edebi Kişiliği
- Toplumsal gerçekçilik akımına bağlı eser veren sanatçılardandır.
- Askerlikten ayrıldıktan sonra Karagöz gazetesi ile Yedigün dergisinde redaktörlük ve yazarlık yapar.
- İlkin "Vedia Nesin" adıyla şiirler yayımlar. Daha sonra mizahi tarafı ağır basan öykülere yönelir.
- Eserlerinde toplumun aksayan yanlarını, zıpçıktı tiplerini mizahi bir anlatımla anlatır.
- Mizahi öykü, roman ve oyunlarıyla tanınır.
- Sıradan bir olaydan dahi bir öykü konusu çıkarabilecek kadar yetenekli biri olan Aziz Nesin, çağımızın Nasreddin Hocası olarak kabul edilir.
- Toplumsal olayları, komik çelişkileri, yaşamsal sorunları, emekçiler, politik baskı ortamlarını abartılı bir şekilde fakat sade bir dille anlatır.
- Gülmecede Türk edebiyatının en usta kalemi kabul edilir.
- Eserleri nedeniyle birkaç kez hapse mahkûm olur. Halkı kışkırtmaya yönelik yazılarından dolayı tepkileri üzerine çeker.
- Anlatımında halk edebiyatının ana öğelerinden yararlanır.
- Oyunlarında yer yer masal motiflerine rastlanır.
- Marko Paşa dergisini Sabahattin Ali ile çıkarır. Dergide dönemin politikacılarını ve tiplemelerini sözünü esirgemeden eleştirir.
- Yapıtları edebiyatımızda baskı rekoru kırar.
- Yabancı dillere en çok eseri çevrilen dördüncü yazarımız olarak bilinir.
- "Gol Kralı", "Zübük", "Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz" eserleriyle ön plana çıkar.
- "Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz" eserinde ülkemizde bürokrasinin aksayan yönlerinden bahseder. "Yaşar"ın şahsında olayları anlatır.
- Anı, öykü, mektup, tiyatro, masal, fıkra ve şiirleriyle de Türk edebiyatının en sağlam kalemlerinden biri olarak anılır.
- Birçok yarışmada ödül kazanır. 1956'da Uluslararası Gülmece Yarışması'nda "Kazan Töreni" adlı öyküsüyle Altın Palmiye ödülünü alır. 1968'de Milliyet gazetesinin açtığı Karagöz oyunu yarışmasında "Üç Karagöz" oyunuyla birincilik alır. 1970'te Türk Dil Kurumu'nun oyun ödülünü "Çiçu" adlı oyunuyla alır. 1985'te TUYAP tarafından "Halkın Seçtiği Yılın Yazarı" seçilir. 1989'da da Tolstoy Altın Madalyası'nı kazanır.
Eserleri
Öykü
Fil Hamdi
Yedek Parça
Koltuk
Damda Deli Var
Deliler Boşandı
Mahmut ile Nigar
Bir Koltuk Nasıl Devrilir
Ah Biz Eşekler
Biz Adam Olmayız
Vatan Sağolsun
Yaşasın Memleket
Toros Canavarı
Roman
Erkek Sabahat
Zübük
Gol Kralı Sait Hopsait
Tatlı Betüş
Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz
Şimdiki Çocuklar Harika
Oyun
Toros Canavarı
Hadi Öldürsene Canikom
Fıkra
Az Gittik Uz Gittik
Masal
Aziz Dededen Masallar
Hoptirinam
Gezi
Dünya Kazan Ben Kepçe
Duyduk Duymadık Demeyin
Taşlama
Azizname
Otobiyografi
Böyle Gelmiş Böyle Gitmez
Yorumlar - Yorum Yaz