Dadaloğlu (1785-1868)

Hayatı hakkında elimizde fazla bilgi mevcut olmayan Dadaloğlu, 19. yüzyılda yaşamış Toros dağlarında göçebe yaşayan Türkmen aşiretlerinin Avşar boyuna mensup bir şairdir. Babası, Âşık Musa isminde bir saz şairidir. Kayseri'nin Tomarza ilçesinde doğan Dadaloğlu'nun asıl adı Veli'dir. Hayatı çoğunlukla Gavurdağı ve Ahır Dağı çevrelerinde geçmiştir.

Dadaloğlu, Türkmen aşiretlerinin yerleşik hayata geçirilmesine karşı (Osmanlı İmparatorluğu'nun Anadolu Türkmenlerini Sivas'a yerleştirme politikası) şiirleriyle haykırırcasına dönemin padişahına karşı çıkmıştır. "Ferman padişahın dağlar bizimdir/ Ölen ölür kalan sağlar bizimdir." dizeleri onun karakterini yansıtan kavgacı şiiri anlayışının ürünüdür. Dadaloğlu, bu özelliğiyle adeta Türkmen aşiretinin sesi olur.

Dadaloğlu, şiirlerinin tamamını hece ölçüsü ile yazmış aruz ölçüsünü ise hiç kullanmamıştır. Şiirlerinde yalın, içli, coşkulu bir dil ve yiğitçe bir söyleyiş söz konusudur. Dili, halkın (Anadolu'daki Türkmen boyları) konuştuğu Türkçedir. Halk söyleyişlerini önemseyip bunları şiirleştirmiştir. Şiirleri, yazılı kaynaklar vasıtasıyla değil de sözlü gelenek sayesinde günümüze ulaşmıştır.

Asıl hünerini türkülerinde ortaya koyan Dadaloğlu, semai, varsağı, destan ve koşma türünde de eserler vermiştir. Meydan okuma, mertlik, başkaldırı havası içeren koçaklamaları Dadaloğlu'nu, koçaklama türünün Köroğlu sonrası en büyük kişisi haline getirir.

Kavganın olmadığı şiirlerinde doğa güzellikleri ve âşk hâkimdir. Dadaloğlu, her türlü güzelliğe tutkun birisidir. Koçaklama türü yanında varsağı türünde de eserleri vardır.

Mücadeleci kimliğiyle ön plana çıkan Dadaloğlu, 1868'de Sivas'ın Şarkışla ilçesinde hayata veda etmiştir.

 

Dadaloğlu'nun Şiirlerinden Örnekler

 

Örnek 1

 

KALKTI GÖÇ EYLEDİ AVŞAR İLLERİ

 

Kalktı göç eyledi Avşar illeri

Ağır ağır giden eller bizimdir

Arap atlar yakın eder ırağı

Yüce dağdan aşan yollar bizimdir

 

Belimizde kılıcımız Kirmani

Taşı deler mızrağımın temreni

Hakkımızda devlet etmiş fermanı

Ferman padişahın dağlar bizimdir

 

Dadaloğlu yarın kavga kurulur

Öter tüfek davlumbazlar vurulur

Nice Koçyiğitler yere serilir

Ölen ölür kalan sağlar bizimdir

Dadaloğlu

         

Örnek 2

AVŞAR İÇİNDE BİR GÜZEL GÖRDÜM

Avşar içinde bir güzel gördüm
Kozan arasında çeker göçünü
Kınalamış ayağını başını
Sırma ile örmüş sümbül saçını

Her sabah her sabah kendini öğer
Altın saç bağları topuğu döğer
Sade kaşı ile gözleri değer
Acem ülkesinin tahtla tacını

Dadaloğlu'm al yanağın gülünden
Mis kokuyor saçlarının telinden
İnce belli nazlı yârin elinden
Üç beş sene bekleyelim Hacın'ı

Dadaloğlu

 

Örnek 3

ALIRIM KIZ SENİ KOMAM İLLERE

Oturmuş ak gelin taşın üstüne
Taramış zülfünü kaşın üstüne
Bir selam geldi başım üstüne
Alırım kız seni komam illere

Bir taş attım karlı dağlar ardına
Yuvarlandı düştü yârin yurduna
Ben yeni de düştüm sevda derdine
Alırım ahdımı komam illere

Atımın kuyruğu cura saz gibi
Divana vurmuş da ergen kız gibi
Alarmış yanağı bahar yaz gibi
Getirin kır atım göçem illere

Dadaloğlu der de oldum kastana
Gelip geçer selam verir dost bana
Göçeyim mi bilmem Namrun üstüne
Çekilem mi kahpe Bulgar illere

Dadaloğlu

---

Yorumlar - Yorum Yaz

---