7. Sınıf Mitoz
Konu: Mitoz
Canlılar hücrelerden oluşmuştur. Hücreler bölünerek çoğalır.
Hücrelerin bölünebilmesi için belirli bir büyüklüğe ulaşması gerekmektedir.
Hücre bölünmesi mitoz ve mayoz olmak üzere iki çeşittir.
A- Mitoz bölünme
-
- Bir hücreden birbirinin aynısı iki yeni hücre oluşur.
- Oluşan hücreler ana canlıya benzer.
- Mitoz bölünme çok hücrelilerde büyüme, yaraların onarılması(Yenilenme = Rejenerasyon) gerçekleşir.
- Tek hücreli canlılarda ise üremeyi sağlar.
Mitoz Bölünmenin Özellikleri
-
- Mitoz bölünme vücut hücrelerinde görülür.
- Tek hücreli canlılarda mitoz ile bölünerek çoğalır.
- Döllenme ile meydana gelen zigot, yaşam boyunca mitoz bölünme geçirerek çoğalır.
- Mitoz bölünmede çekirdek ve sitoplazma bir kez bölünür.
- 2n (Diploid) hücreden, 2n kromozomlu hücreler oluşur. (Kromozom sayısı değişmez.)
- Bir hücreden iki hücre oluşur.
- Oluşan hücrelerin kalıtsal yapısı değişmez.
- Mitoz bölünme ile kalıtsal çeşitlilik sağlanmaz.
- Mitoz bölünme ile kalıtsal devamlılık sağlanır. (Aynı kalıtsal madde aktarılır.)
- Mitoz bölünme ile oluşan yavru hücrelerde sitoplazma miktarı farklı olabilir.
- Mitoz bölünme ile oluşan yavru hücrelerde organel sayısı farklı olabilir.
- Mitoz bölünme ile oluşan yavru hücrelerde organel çeşidi aynıdır.
- Mitoz bölünmede tetrat oluşumu, krossing over (Parça değişimi) görülmez.
- Sinir hücresi, çizgili kas hücresi, olgunlaşmış alyuvar hücresi ve üreme hücreleri (Yumurta, sperm, polen) mitoz bölünme geçirmez.
B- Mitoz bölünmenin aşamaları
Mitoz bölünmede önce çekirdek bölünmesi sonra sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
a-Çekirdek bölünmesi
- DNA kendini eşler.
- DNA kısalıp kalınlaşarak Kromozomu oluşturur. Çekirdek zarı kaybolur.
- Kromozomlar hücrenin ortasında tek sıra halinde dizilir. Kromozomlar en belirgin haldedir.
- Kardeş kromotitler kutuplara çekilir.
- Çekirdek tekrar oluşur. Kromozomlar kaybolur.
Not: Mitoz'un aşamaları sorulmayacaktır, ancak bazı testlerde çıktığı için aşağıda verilmiştir.
1. İnterfaz
2. Profaz
3. Metafaz
4. Anafaz
5. Telofaz
Mitoz bölünmenin aşamaları İPMAT şeklinde şifrelenebilir.
Mitoz bölünmenin aşamaları İzmirli Profesör Mete Annesine Telefon etti. şeklinde şifrelenebilir.
b-Sitoplazma bölünmesi
Bitki hücrelerinde ara lamel oluşarak, hayvan hücrelerinde ise boğumlanarak gerçekleşir.
Bitki hücrelerinde bulunan hücre duvarı boğumlanarak bölünmeyi engellemektedir.
Not: Mitoz bölünmede oluşan hücre sayısı 2n formülü ile bulunur.
n geçirilen mitoz bölünme sayısıdır.
Örnek: 2n = 500 kromozomlu bir hücre ardı ardına 3 mitoz bölünme geçiriyor oluşan hücre sayısı ve kromozom sayısı nedir?
2n formülünden 23 = 2x2x2 = 8 oluşur.
Kromozom sayısı değişmeyeceği için her bir hücrenin yine 500 kromozomu olacaktır.
C- Bitki ve hayvanlarda mitoz bölünme
Bitki ve hayvan hücrelerinde mitoz bölünme farklılıklar göstermektedir.- Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmaz, fakat özel proteinler sayesinde iğ iplikleri oluşur. Bu özel proteinler sayesinde kardeş kromotitler birbirinden ayrılır.
- Bitki hücreleri kalın hücre duvarları olduğundan dolayı sitoplazma bölünmesi boğumlanarak gerçekleşmez. Sitoplazma bölünmesinde ara lamel oluşur.
- Hücrenin büyümesi mitoz bölünme değildir. (Sadece sitoplazma ve organel sayısı artmaktadır.)
Sorular
Soru 1: Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri mitoz bölünmenin amacı değildir?
A) Yeni hücre oluşturmak
B) Üreme hücreleri oluşturmak
C) Yıpranan hücrelerin yenilenmesi
D) Büyümek
Soru 2: Bir hücre ardı ardına 4 mitoz bölünme geçiriyor oluşan hücre sayısı nedir?
Soru 3: Aşağıdakilerden hangisinde mitoz bölünme sırasında gerçekleşmez?
A) DNA kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.
B) Kromozom sayısı yarıya iner.
C) Kardeş kromotitler birbirinden uzaklaşır.
D) DNA kendini eşler
Yorumlar - Yorum Yaz