Yüzeyinde girinti ve çıkıntıları fazla olan yüzeyler pürüzlü yüzeylerdir. Pürüzlü yüzeylerde sürtünme kuvveti fazladır. Zımpara kağıdı, halı, toprak, çakıl, çim saha gibi yüzeyler pürüzlü yüzeylerdir.


Kaygan Yüzeyler

Yüzeyinde girinti ve çıkıntısı az olan yüzeyler pürüzsüz yüzeylerdir. Pürüzsüz yüzeylerde sürtünme kuvveti azdır. Cam, buz, porselen, cilalı tahta, mermer kaygan yüzeylere örnek verilebilir.

 

Sürtünme kuvvetini azaltmak için yüzeyler pürüzsüz hale getirilir.
Cisimlerin altına tekerlek takılması sürtünme kuvvetini azaltır.
Makinelerin yağlanması sürtünme kuvvetini azaltır.
Su sürtünme kuvvetini azaltır. Islak zeminlerde kayarak düşebiliriz.
Kar ve buz sürtünme kuvvetini azaltır. Kışın arabaların tekerlerinin kaymasını engellemek için kış lastikleri ve zincir kullanılır.

Örnek
Uzaktan kumandalı oyuncak arabamızı halı üzerinde ve tahta parke üzerinde sürelim.
Arabamız hangi yüzeyde daha hızlı gitmektedir?
Tahta yüzeyde daha hızlı hareket ettiğini gözlemleriz, halı üzerinde pürüz daha fazla olduğu için sürtünme kuvveti fazla olur. Arabamız daha yavaş ilerler.

Sürtünme kuvvetinin artırılması ve azaltılmasına örnekler için tıklayınız.

B- Sürtünme kuvveti nelere bağlıdır

Sürtünme kuvveti cismin ağırlığına ve yüzeyin cinsine bağlı olarak değişir.

1. Cismin ağırlığı
Cismin ağırlığı artarsa sürtünme kuvveti de artar.
Kışın kayan otomobillerin ağırlığı artırılarak sürtünme kuvveti artırılmaya çalışılır.

2. Yüzeyin cinsine
Yüzey pürüzlü ise sürtünme kuvveti artacaktır.

Not: Sürtünme kuvveti yüzeyin büyüklüğüne bağlı değildir.

C- Sürtünme kuvvetinin etkileri

• Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkileri vardır.
• Sürtünme kuvveti elbiselerimizi, ayakkabılarımızı aşındırır.
• Yazı yazabilmemiz, ayakta düşmeden durabilmemiz sürtünme kuvveti ile olur.
• Kışın buzlu yollarda sürtünme çok azdır, sürtünmeyi artırmak için araba tekerlerine zincir takılır. 
• Makine parçalarının aşınmasını engellemek içinde yağlanması sürtünmeyi azaltmak için yapılır. 
• Buzdolabının tekerlekli olması sürtünme kuvvetini azaltır.
• Araçlara takılan kışlık lastiklerin sürtünmeyi artırıcı, yazlık lastiklerin sürtünmeyi azaltıcı desenleri vardır.
•  Kibritin, çakmağın yanması sürtünme sonucu oluşan kıvılcımla gerçekleşir..

Sürtünme kuvvetinin olumlu ve olumsuz etkilerine örnekler için tıklayınız

D- Havadaki sürtünme kuvveti (Hava direnci)

• Havadaki sürtünme kuvvetine hava direnci denir.
• Hava direnci cisimlerin hava içinde hızını azaltır.
• Havadaki cisim ne kadar büyükse sürtünme kuvveti o kadar fazla olur.
• Sürtünme kuvvetini azaltmak için özel tasarım şekiller yapılır.
• Otomobil ve uçaklar aerodinamik özelliklerine dikkat edilir.

Savaş uçağının hava direncini azaltan tasarımı